Άγχος: Πώς εκδηλώνεται σε κάθε ηλικία;
Το άγχος στα παιδιά μπορεί να εκδηλωθεί με διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με την ηλικία και την αναπτυξιακή φάση τους:
Νήπια (1-3 ετών)
- Σωματικές αντιδράσεις (π.χ. κλάμα).
- Ανάγκη για ασφάλεια και επιβεβαίωση από τους γονείς.
- Αλλαγές στον ύπνο ή στο φαγητό (π.χ. ανήσυχος ύπνος, μειωμένη όρεξη).
- Αντίσταση σε αλλαγές στη ρουτίνα ή στο περιβάλλον.
Παιδιά προσχολικής ηλικίας (3-6 ετών)
- Αίσθημα φόβου (π.χ. για το σκοτάδι, για φαντάσματα ή ζώα).
- Σωματικές ενοχλήσεις, χωρίς προφανή αιτία (πονοκέφαλοι, πόνοι στην κοιλιά).
- Αντίσταση σε καταστάσεις που τους προκαλούν άγχος (π.χ. σχολείο, κοινωνικές δραστηριότητες).
- Εξάρτηση από τους γονείς.
Σχολική ηλικία (6-12 ετών)
- Ανησυχία για σχολικές επιδόσεις ή κοινωνικές σχέσεις.
- Δυσκολία συγκέντρωσης ή υπερβολική ανησυχία για γεγονότα που συμβαίνουν γύρω τους.
- Επιθετικότητα ή απομόνωση.
- Σωματικές ενοχλήσεις, χωρίς προφανή αιτία.
Έφηβοι (12-18 ετών)
- Ανησυχία για την εικόνα τους και κοινωνική αποδοχή
- Καταθλιπτικά επεισόδια.
- Αποφυγή κοινωνικών καταστάσεων και δυσκολία στην εκτίμηση και αντιμετώπιση καθημερινών πιέσεων (σχολικές, κοινωνικές, οικογενειακές).
- Αίσθημα αδυναμίας.
Σε όλες τις ηλικίες, είναι σημαντικό οι γονείς και οι δάσκαλοι να παρατηρούν τις αλλαγές στη συμπεριφορά και να προσφέρουν στήριξη, ενθαρρύνοντας τη συζήτηση για τα συναισθήματα του παιδιού και παρέχοντας σταθερότητα.
Πώς θα βοηθήσουμε τα παιδιά να διαχειριστούν το άγχος τους
Θέτοντας ρεαλιστικές προσδοκίες και όρια
Είναι σημαντικό να θέτουμε ρεαλιστικές προσδοκίες και να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να επιδιώκουν να πετύχουν το καλύτερο που μπορούν χωρίς να τα πιέζουμε υπερβολικά. Όταν γνωρίζουν ότι οι προσδοκίες είναι σαφείς και δίκαιες, το άγχος που νιώθουν μπορεί να γίνει κινητήριος δύναμη για να προσπαθήσουν περισσότερο και να επιτύχουν.
Ενθαρρύνοντας την προσπάθεια
Είναι σημαντικό να επικεντρωνόμαστε στην προσπάθεια που καταβάλλει το παιδί και όχι μόνο στο τελικό αποτέλεσμα. Αυτό ενθαρρύνει την ανάπτυξη της ανθεκτικότητας και της συνείδησης ότι τα λάθη είναι μέρος της μάθησης και όχι κάτι που πρέπει να αποφευχθεί.
Προωθώντας την αυτονομία
Είναι απαραίτητο να προσφέρουμε στα παιδιά τη δυνατότητα να βρίσκουν λύσεις στα προβλήματά τους. Όταν σκέφτονται και ενεργούν μόνα τους για να λύσουν προβλήματα, ενισχύεται το αίσθημα της αυτοεκτίμησης. Η υπερβολική προστασία μπορεί να εντείνει το άγχος, καθώς το παιδί δεν μαθαίνει να αντιμετωπίζει καταστάσεις μόνο του.
Δίνοντας το καλό παράδειγμα
Τα παιδιά μαθαίνουν πολλά από τα συναισθηματικά μοντέλα των γονιών ή των φροντιστών τους. Αν βλέπουν ότι οι ενήλικες γύρω τους διαχειρίζονται το άγχος με ηρεμία, θα είναι πιο πιθανό να το κάνουν κι αυτά. Ένα καλό παράδειγμα είναι να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες με θετική προοπτική και χωρίς πανικό, ενισχύοντας έτσι την αντίληψη ότι το άγχος είναι φυσιολογικό και διαχειρίσιμο.
Αναγνωρίζοντας και αντιμετωπίζοντας το φόβο της αποτυχίας
Πρέπει να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να βλέπουν την αποτυχία ως μέρος της διαδικασίας μάθησης. Όταν τα παιδιά κατανοούν ότι τα λάθη είναι φυσιολογικά, το άγχος τους μπορεί να γίνει δημιουργικό. Ενθαρρύνοντας τη θετική στάση απέναντι στην αποτυχία, τα παιδιά αναπτύσσουν την ανθεκτικότητα που χρειάζονται για να συνεχίσουν να προσπαθούν και να μαθαίνουν.
Αν το άγχος επηρεάζει σοβαρά την καθημερινή ζωή του παιδιού, σκεφτείτε τη συμβουλή ειδικού ψυχικής υγείας, όπως παιδοψυχολόγου ή παιδοψυχιάτρου.
