Πώς επηρεάζουν οι οθόνες την ανάπτυξη;

Μια πρόσφατη έκθεση ανέδειξε αυξανόμενες ανησυχίες από δασκάλους και ερευνητές σχετικά με την πτώση των λεπτών κινητικών δεξιοτήτων των παιδιών, όπως δυσκολία στο να κρατούν τα μολύβια τους, να δένουν τα παπούτσια τους, να γράφουν και να χρησιμοποιούν το ψαλίδι. Η έκθεση, επικαλούμενη μια έρευνα του Education Week, μια από τις πιο αξιόπιστες πηγές πληροφόρησης για επαγγελματίες του εκπαιδευτικού τομέα στις ΗΠΑ, υποστηρίζει ότι το πρόβλημα έχει επιδεινωθεί τα τελευταία χρόνια λόγω του αυξημένου χρόνου που περνούν τα παιδιά μπροστά στις οθόνες, της μείωσης του χρόνου παιχνιδιού σε εξωτερικούς χώρους και των αλλαγών στην καθημερινότητα που προκάλεσε η πανδημία.

Σύμφωνα με την έρευνα, το 77% των δασκάλων ανέφερε ότι οι λεπτές κινητικές δεξιότητες έχουν γίνει πιο δύσκολες για τους μικρούς μαθητές, ενώ το 69% σημείωσε ότι το δέσιμο των παπουτσιών είναι πιο δύσκολο σε σύγκριση με τα παιδιά αντίστοιχων ηλικιών πριν από πέντε χρόνια.

Διαβάστε επίσης: Δεν τα πάει καλά στα μαθηματικά; Να τι μπορεί να φταίει…

Ο πειρασμός της οθόνης

Παλαιότερα, η παιδική ηλικία ήταν γεμάτη με γράψιμο, ζωγραφική, αναρρίχηση και χειροτεχνίες. Πολλές από αυτές τις δραστηριότητες έχουν σήμερα αντικατασταθεί από το σκρολάρισμα και την πληκτρολόγηση. Οι αλλαγές συμβαίνουν τόσο γρήγορα που δεν έχουμε καν το χρόνο να αναρωτηθούμε: Τι πραγματικά κάνουν οι οθόνες στα παιδιά μας; Τι προκαλεί την πτώση των λεπτών κινητικών δεξιοτήτων;

Οι ειδικοί μιλούν, όπως αναφέραμε, για έναν συνδυασμό παραγόντων:

• Ο χρόνος οθόνης περιορίζει τις δραστηριότητες με τα χέρια. Αντί τα παιδιά να παίζουν με τουβλάκια ή να χρωματίζουν, παρακολουθούν βίντεο παθητικά.
• Η ανάγνωση για διασκέδαση μειώνεται. Σύμφωνα με μελέτη, ο αριθμός των παιδιών μεταξύ 9 και 13 χρονών που διαβάζουν για ευχαρίστηση έχει μειωθεί σταθερά την τελευταία δεκαετία. Ενώ τα εν λόγω δεδομένα εστιάζουν σε μεγαλύτερα παιδιά, οι ειδικοί προτείνουν ότι οι λιγότερες ευκαιρίες για ενασχόληση με τα βιβλία στην πρώιμη παιδική ηλικία, γυρίζοντας σελίδες, κρατώντας κηρομπογιές και εξασκώντας το γράψιμο, μπορεί επίσης να συμβάλλουν στις καθυστερήσεις στις λεπτές κινητικές δεξιότητες.
• Το εξωτερικό παιχνίδι έχει μειωθεί. Τα παιδιά συνήθιζαν να σκαρφαλώνουν σε δέντρα, να σκάβουν στο χώμα κ.λπ., δραστηριότητες που φυσικά ενισχύουν τη δύναμη των χεριών και τη συντονιστική ικανότητα. Σήμερα, αυτό το μη δομημένο παιχνίδι συχνά αντικαθίσταται από οθόνες ή οργανωμένες δραστηριότητες στις οποίες τα παιδιά δεν χρησιμοποιούν τα χέρια τους με τον ίδιο τρόπο.
• Οι αλλαγές στις παιδικές ρουτίνες παίζουν επίσης ρόλο. Για παράδειγμα, τα έτοιμα σνακ που αντικαθιστούν το ξεφλούδισμα, σημαίνει λιγότερες καθημερινές ευκαιρίες για τα παιδιά να κάνουν δραστηριότητες με τα χέρια.
• Οι ειδικοί σημειώνουν ότι, ενώ ο χρόνος οθόνης παίζει ρόλο, η πτώση των λεπτών κινητικών δεξιοτήτων υπήρχε ήδη πριν από την πανδημία. Ωστόσο, η πανδημία ενδέχεται να έχει εντείνει το πρόβλημα περιορίζοντας τις πρώιμες παιδικές εμπειρίες, όπως τις συναντήσεις με φίλους.

Οθόνες και παιδιά: Χρειάζεται συνειδητή προσπάθεια

Το μέλλον βρίσκεται στα μικρά χεράκια των παιδιών. Προσπαθήστε:

• Να προσφέρετε στα παιδιά περισσότερο χρόνο για ελεύθερο παιχνίδι στη φύση.
• Να κάνετε την εκμάθηση των λεπτών κινητικών δεξιοτήτων διασκεδαστική. Αντί να αναγκάζετε το παιδί να εξασκεί το γράψιμο, δοκιμάστε να κάνετε χειροτεχνίες και παζλ. Επιπλέον, αφήστε τα παιδιά να βοηθήσουν στο τύλιγμα των δώρων, στη συγγραφή ευχών για γενέθλια και στην κατασκευή χειροποίητων δώρων. Αυτές οι δραστηριότητες «γυμνάζουν» τις λεπτές κινητικές δεξιότητες.

Τέλος, αν θέλουμε τα παιδιά μας να διαβάζουν περισσότερο, να παίζουν περισσότερο και να χτίζουν πιο ισχυρές δεξιότητες, πρέπει να τους δίνουμε το καλό παράδειγμα. Δοκιμάστε να καθιερώσετε πρωινά χωρίς τεχνολογία ή άλλους κανόνες «χωρίς οθόνες».