Τι εννοεί ένα παιδί όταν φωνάζει «Σε μισώ!»
Όσοι γονείς βρέθηκαν στη δυσάρεστη-αμήχανη θέση να ακούσουν από το παιδί τους την αποστομωτική και αποκαρδιωτική φράση «σε μισώ» ‒ ένιωσαν τουλάχιστον ένα δυνατό τσίμπημα στην καρδιά και το λιγότερο τη γη να φεύγει κάτω απ’ τα πόδια τους. Ειδικά όταν το παιδί το ξεστόμισε ενώ ήταν φαινομενικά νηφάλιο και δείχνοντας να αντλεί ικανοποίηση ή ευχαρίστηση καθώς το έλεγε. Κανένας γονιός δεν θα είναι ποτέ αρκετά προετοιμασμένος για να ακούσει αυτές τις δύο λέξεις μαζί. Αν γυρίσετε ωστόσο στην παιδική σας ηλικία είναι σίγουρο ότι θα θυμηθείτε ότι και εσείς το είπατε ή το νιώσατε για τους γονείς σας και δεν ήταν απαραίτητο να είχατε μπει στην κρίσιμη ηλικία της εφηβεία για να συμβεί αυτό.
Όταν τα παιδιά εξερευνούν τα συναισθήματά τους και στη συνέχεια συνειδητοποιούν τη σχέση ή την αλληλεπίδραση των δικών του συναισθημάτων με τα συναισθήματα των άλλων είναι σαν να έχουν ανακαλύψει ένα υπερόπλο – όταν μάλιστα καταλάβουν τη δύναμη και το αντίκτυπο των λέξεων νιώθουν ανίκητα και ικανά για τα πάντα. Ωστόσο παραμένοντας συναισθηματικά ανώριμα και χωρίς να έχουν γνώση των πραγματικών συνεπειών και του τι ακριβώς σημαίνει πάντα αυτό που λένε, τις περισσότερες φορές που λένε «σε μισώ» εννοούν κάτι άλλο.
Οι ψυχολόγοι κυρίως ερμηνεύουν αυτή τη φράση ως εξής: «έχω μια δύσκολη μέρα/βιώνω μια δύσκολα συναισθηματική στιγμή και δεν έχω τη συναισθηματική ικανότητα να ανταποκριθώ με ώριμο τρόπο σε αυτή την κατάσταση». Το «μίσος» για τα παιδιά δεν είναι έκφραση υπερβολικής αντιπάθειας, είναι περισσότερο λεκτική εκδήλωση ότι νιώθουν απογοήτευση ή ότι έχουν απώλεια ελέγχου. Όσο μάλιστα τα παιδιά είναι ακόμα μικρά συνηθίζουν να παπαγαλίζουν τις φράσεις που έχουν ακούσει, κι ακόμα κι αν ποτέ μες στον οικογενειακό κύκλο δεν εκτέθηκε στη φράση αυτή μπορεί να είναι κάτι που το άκουσε αλλού και το ξεπατίκωσε.
Συνήθως είναι μια φράση με την οποία δοκιμάζουν τα όριά τους – και τα όρια τα δικά σας απέναντι σε κάποιον περιορισμό, σε κάποιο «όχι», σε κάποια «εντολή» σας, είναι με λίγα λόγια το έσχατο όπλο του «θα γίνει το δικό μου».
Τι εννοούν τα παιδιά όταν λένε «σε μισώ»:
- Δεν θα πάω τώρα για ύπνο
- Θέλω αυτό το παιχνίδι
- Θα φάω όσα γλυκά θέλω
- Δεν θέλω να φύγω ακόμα
- Θα κάνω σε λίγο τα μαθήματά μου
- Χρειάζομαι λίγο ακόμα χρόνο πριν κάνω αυτό που μου ζητάς
- Είχα μια δύσκολη μέρα στο σχολείο
- Μάλωσα με τον καλύτερό μου φίλο
- Δεν τα πήγα καλά σε ένα διαγώνισμα
- Δεν θα μου πεις εσύ τι θα κάνω
- Νιώθω απογοήτευση
- Δεν θέλω να πάω σχολείο
- Δεν θα κάνω ό,τι μου λες
Τι ακούν οι γονείς όταν λέει το παιδί «σε μισώ»:
- Είσαι ο χειρότερος γονιός του κόσμου
- Δεν ξέρεις τι σου συμβαίνει
- Τα κάνεις όλα λάθος
- Δεν έχεις ιδέα τι νιώθω
- Δεν ξέρεις να κάνεις καλά τη δουλειά σου (τη γονεϊκή)
- Με κάνεις δυστυχισμένο
- Τα κατέστρεψες όλα
Πώς να αντιδράσετε
Εστιάστε στην αιτία του θυμού ή του εκνευρισμού του και όχι στη φαινομενική επίθεση εναντίον σας. Εξηγήστε στο παιδί γιατί νιώθει έτσι, ότι είναι κάτι φυσιολογικό αλλά η φράση που χρησιμοποίησε δεν είναι αυτή που ανταποκρίνεται στα ακριβή συναισθήματά του. Μιλήστε στο παιδί για το πώς μπορεί να σας κάνει να νιώσετε αυτή η φράση. Δώστε του επιλογές, μάθετέ του άλλες φράσεις για να χρησιμοποιεί για να μάθει να εκφράζει σωστά τα συναισθήματά του. Μην το πάρετε προσωπικά. Μην το τιμωρήσετε, θα φέρει το αντίθετο αποτέλεσμα. Δείξτε κατανόηση. Πείτε «καταλαβαίνω ότι έχεις θυμώσει και θα σε βοηθήσω». Μη νευριάσετε και μη θυμώσετε. Αν μείνετε ψύχραιμοι θα αποδυναμώσετε και θα αφοπλίσετε αυτόν τον εκρηκτικό μηχανισμό από το οπλοστάσιό τους. Αν απαντήσετε «οκ, εγώ πάντα συνεχίζω να σε αγαπάω» θα έχετε κάνει την πιο σωστή κίνηση για να δώσετε χρόνο στο παιδί να ηρεμήσει και να αξιολογήσει αυτό που είπε.
Εκπαιδεύστε το παιδί σας για την επίδραση των λέξεων του. Μπορείτε να του εξηγήσετε ότι το μίσος είναι μια λέξη που πονάει τα συναισθήματα των ανθρώπων. Ή να του υπενθυμίσετε κάποιες παρόμοιες στιγμές που κάποιος άλλος χρησιμοποίησε αυτές τις λέξεις εναντίον του και το παιδί σάς μίλησε για το πώς αισθάνθηκε. Επισημαίνοντας αυτά τα συγκεκριμένα παραδείγματα από τη δική του εμπειρία, θα τον βοηθήσετε να χτίσει την ενσυναίσθηση.