Τι κρύβει το μυαλό ενός παιδιού; 7 βασικοί τρόποι λειτουργίας του
Τα μικρά παιδιά συχνά δεν φαίνεται να… βγάζουν νόημα. Τουλάχιστον όχι αν προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε κάποια πράγματα με τη λογική. Αυτό συμβαίνει γιατί κυριαρχούνται από τα συναισθήματά τους — ακόμα κι αν δεν μπορούν να πουν στους γονείς τους τι νιώθουν. Τι γίνεται τελικά μέσα στο μυαλό τους;
Όταν δούμε τον κόσμο μέσα από το συναισθηματικό «φακό» ενός παιδιού, τότε όλα αρχίζουν να γίνονται κατανοητά. Το να καταλάβουμε την νοοτροπία τους δεν βοηθά μόνο στο να καταλάβουμε τα παιδιά, αλλά και στο να τα μεγαλώσουμε όσο το δυνατόν πιο ευτυχισμένα και υγιή.
Διαβάστε επίσης: Παιδιά: Τα 3/4 είναι προσκολλημένα στις οθόνες – Τι δείχνει νέα έρευνα
1. Σύνδεση: Η βασική τους ανάγκη
Η ποιότητα της σύνδεσης ενός παιδιού με τον φροντιστή του είναι καθοριστική για την υγιή ανάπτυξή του, επισημαίνουν οι ειδικοί.
Αν λοιπόν τα παιδιά χρειάζονται να νιώθουν στενή σύνδεση με έναν γονέα, πώς πρέπει να είναι αυτή η σύνδεση; Περιλαμβάνει την ικανότητα του φροντιστή να κατανοεί με ακρίβεια, να προβλέπει και να καλύπτει τις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού.
Όταν οι γονείς καταλαβαίνουν τι συμβαίνει στον εσωτερικό κόσμο του παιδιού τους και ανταποκρίνονται κατάλληλα, το παιδί νιώθει ασφαλές, φροντισμένο και πολύτιμο.
Η ανάγκη για σύνδεση δεν τελειώνει όμως εκεί. Τα παιδιά θέλουν να μιμηθούν και να μάθουν από τον γονέα τους, σαν να θέλουν να γίνουν ο γονέας τους. Μέσα από αυτή την ταύτιση, το παιδί νιώθει μια ψυχική εγγύτητα.
2. Το να είσαι μικρός σημαίνει να νιώθεις αβοήθητος και φοβισμένος
Σχεδόν κάθε αλληλεπίδραση που έχουν τα μικρά παιδιά επιβεβαιώνει την ιδέα ότι είναι μικρά και έχουν λίγη δύναμη. Το ξέρουν ήδη πολύ καλά, ζώντας σε έναν κόσμο γεμάτο… γίγαντες που διαμορφώνουν (και επιβάλλουν) τους κανόνες. Το να είσαι μικρός συχνά τα κάνει να νιώθουν αβοήθητα και φοβισμένα, καθώς και εξαρτημένα από την αγάπη και τη σύνδεση με τον φροντιστή τους.
Για να αντιμετωπίσουν τον φόβο τους, τα παιδιά συχνά προσπαθούν να κάνουν και τους άλλους να νιώσουν τα ίδια συναισθήματα. Είναι σαν να ελπίζουν ότι έτσι θα απαλλαγούν από αυτά που δεν θέλουν. Τα παιδιά λοιπόν ωθούνται στο να επιθυμούν να έχουν τον έλεγχο. Ο έλεγχος τα βοηθά να νιώθουν μεγάλα και να μην φοβούνται.
3. Στο μυαλό τους ο κόσμος είναι ασπρόμαυρος…
Τα μικρά παιδιά δεν μπορούν να κατανοήσουν πολύπλοκες ιδέες — το μυαλό τους δεν έχει αναπτυχθεί αρκετά. Ως αποτέλεσμα, κάνουν γενικεύσεις με βάση τις εμπειρίες τους για να προσπαθήσουν να καταλάβουν και να προσαρμοστούν σε έναν μπερδεμένο κόσμο.
Αυτό μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα καθώς τα παιδιά αποκτούν προσδοκίες βασισμένες σε αυτές τις ανακριβείς γενικεύσεις.
Για παράδειγμα, ένα παιδί δύο ετών που προσπαθεί να χαϊδέψει ένα σκύλο ενώ αυτός τρώει, όταν ο σκύλος δαγκώνει το χέρι του παιδιού, εκείνο δεν καταλαβαίνει γιατί ξαφνικά το πονάει και φυσικά σκέφτεται πως όλοι οι σκύλοι είναι επικίνδυνοι.
Αν κάποιος δεν εξηγήσει στο παιδί γιατί ο συγκεκριμένος σκύλος συμπεριφέρθηκε έτσι, είναι φυσικό να διατηρήσει έναν βαθύ φόβο για τους σκύλους.
4. Θέλουν να είμαστε «τέλειοι»
Επειδή τα παιδιά ξέρουν ότι είναι μικρά και αβοήθητα, χρειάζονται οι γονείς τους να είναι ικανοί, δυνατοί, σταθεροί και αξιόπιστοι, να έχουν τον έλεγχο για να νιώθουν ασφάλεια.
Σαν αποτέλεσμα, καταφεύγουν σε ακραίες προσπάθειες να διατηρήσουν την καλή εικόνα των γονιών τους. Αντί να δουν τους γονείς τους ως «ατελείς» όταν κάτι δυσάρεστο συμβαίνει, τα παιδιά μπορεί να φανταστούν πως τα ίδια είναι η αιτία.
5. Εγωκεντρισμός
Ο εγωκεντρισμός μπορεί να κάνει τα μικρά παιδιά να εξηγούν τα γεγονότα σαν να τα έχουν επηρεάσει τα ίδια. Για παράδειγμα, μια τέλεια μέρα για παιχνίδι έξω, ένα παιδί προσχολικής ηλικίας μπορεί να πιστεύει ότι είναι υπεύθυνο για τον ήλιο που λάμπει επειδή το ευχήθηκε. Ομοίως, μπορεί να θεωρεί ότι φταίει αν το χρυσόψαρό του πεθάνει επειδή δεν το πρόσεχε αρκετά. Όταν οι γονείς χωρίζουν, θα πιστέψει ότι έχει και αυτό κάποιο μερίδιο ευθύνης.
6. Κεφάλαιο «ντροπή»
Τα παιδιά θέλουν να τα καταφέρνουν, θέλουν να μας ευχαριστούν και να συμπεριφέρονται καλά, αλλά τα συναισθήματά τους συχνά τα δυσκολεύουν και τα κάνουν να αντιδρούν.
Όταν ακούνε ότι συμπεριφέρονται άσχημα, είναι εύκολο να νιώσουν ντροπή. Η ντροπή μπορεί να εισχωρήσει στην αυτοαφήγηση του παιδιού και να επηρεάσει ριζικά την αυτοεκτίμησή του.
Τα παιδιά είναι επίσης επιρρεπή στην ντροπή λόγω της ανάγκης τους για σύνδεση με τους γονείς και της ανάγκης τους να φαντάζονται τους γονείς τους «τέλειους». Αν τα παιδιά νιώθουν συχνά αποσύνδεση από έναν γονέα — π.χ. αν ο γονέας δουλεύει δύο δουλειές ή έχει προβλήματα ψυχικής υγείας — μπορεί να εξηγήσουν αυτό το γεγονός ως ένδειξη ότι δεν αξίζουν την αγάπη του γονέα.
7. Αίσθημα υπερφόρτωσης
Πώς να μην νιώσει ένα παιδί ότι είναι υπερφορτωμένο; Ο κόσμος είναι πολύ μεγάλος, πολύ γρήγορος, πολύπλοκος… πάρα πολλά και όλα μαζί στο μυαλό του!
Η υπερφόρτωση είναι ένα έντονο, μπερδεμένο και μοναχικό συναίσθημα το οποίο αντιμετωπίζεται με διάφορους τρόπους: κλείνονται στον εαυτό τους, εκρήγνυνται, κλαίνε, απομονώνονται, ξεσπούν, συγκεντρώνονται έντονα σε ένα μόνο πράγμα, κρύβονται κ.λπ. Αυτοί οι τρόποι αντιμετώπισης συχνά εμποδίζουν τη σύνδεσή των παιδιών με τους άλλους.
Τα μηνύματα που λαμβάνουν τα παιδιά για τον εαυτό τους, την ικανότητά τους να τα καταφέρουν και την ικανότητα του φροντιστή τους να παραμείνει συνδεδεμένος μαζί τους, είναι πολύ σημαντικά.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για τους γονείς
Η γνώση των επτά τρόπων με τους οποίους λειτουργεί το μυαλό του παιδιού μας, μας βοηθά να κατανοήσουμε τη συμπεριφορά του. Άλλωστε, τα συναισθήματά του διαμορφώνουν τη συμπεριφορά του και η νοοτροπία του επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τα συναισθήματά του.
Την επόμενη φορά που το παιδί σας θα εκδηλώσει μια «κακή» συμπεριφορά, αναρωτηθείτε: ποια είναι η ρίζα της; Όταν την εντοπίσετε, μπορείτε να την εκφράσετε με λέξεις, φέρνοντάς την στο φως, έτσι ώστε να μιλήσετε με το παιδί σας για το τι συμβαίνει μέσα του.
Όταν τα παιδιά λαμβάνουν βοήθεια για να επεξεργαστούν τα συναισθήματά τους, οι προκλητικές συμπεριφορές τους μειώνονται μέχρι τελικά, να εξαφανιστούν.
